TP.HCM: Nhân khóa ACKH PL.2568 - HT.Bửu Chánh giảng giải về hơi thở chánh niệm

Chiều 10/6/2024 (05/5/Giáp Thìn), HT.Bửu Chánh - Phó trưởng Ban Thường trực BTS GHPGVN tỉnh Đồng Nai, Phó Viện trưởng Học viện PGVN TP.HCM, Trưởng Khoa Pali, Trụ trì Thiền viện Phước Sơn (tỉnh Đồng Nai), đã có thời pháp thoại thứ 2 trong mùa an cư tại trường hạ Pháp viện Minh Đăng Quang (TP.Thủ Đức, TP.HCM).

Trước khi vào thời pháp, dưới sự hướng dẫn của HT.Bửu Chánh, toàn thể chư hành giả thực hiện thiền tọa tại chỗ, quán hơi thở trong 10 phút, để được lặng ý định tâm, làm cơ sở để mở mang sự tiếp thu sâu sắc hơn.

Mở đầu buổi pháp thoại, Hòa thượng trích dẫn một đoạn tư liệu “truyền cảm hứng” bằng tiếng anh sưu tầm từ Internet. Đoạn trích đã dịch sang Việt ngữ với nội dung đại ý như sau: “Khi ta cố gắng kiểm soát mọi thứ, bạn chẳng thể tận hưởng được điều gì? Đôi khi, bạn chỉ cần hít thở thật sâu, thư giãn, buông bỏ và sống trọn từng khoảnh khắc”.

Trong nền y học hiện đại, cũng đã có rất nhiều công trình nguyên cứu liên quan giữa hơi thở và sức khỏe cơ thể. Theo đó, có nhiều phương pháp hít thở giúp điều tiết sự vận hành của cơ thể, mang lại giá trị trị liệu về cả thế xác lẫn tinh thần. Hòa thượng cũng đã dẫn chứng về bài vè của BS. Nguyễn Khắc Viện, rằng:

“Thót bụng thở ra
Phình bụng thở vào
Hai vai bất động
Chân tay thả lỏng
Êm chậm sâu đều
Tập trung theo dõi
Luồng ra luồng vào
Bình thường qua mũi
Khi gấp qua mồm
Đứng, ngồi, hay nằm
Ở đâu cũng được
Lúc nào cũng được!".

Trong Phật Giáo, Kinh Trung Bộ, bài 10 - Tứ niệm xứ, nói rằng: “Này các Tỷ-kheo, ở đây, Tỷ-kheo đi đến khu rừng, đi đến gốc cây, hay đi đến ngôi nhà trống và ngồi kiết già, lưng thẳng và an trú chánh niệm trước mặt. Tỉnh giác, vị ấy thở vô; tỉnh giác, vị ấy thở ra. Thở vô dài, vị ấy tuệ tri: ‘Tôi thở vô dài’; hay thở ra dài, vị ấy tuệ tri: ‘Tôi thở ra dài’; hay thở vô ngắn, vị ấy tuệ tri: ‘Tôi thở vô ngắn’; hay thở ra ngắn, vị ấy tuệ tri: ‘Tôi thở ra ngắn’. ‘Cảm giác toàn thân, tôi sẽ thở vô’, vị ấy tập; ‘Cảm giác toàn thân, tôi sẽ thở ra’, vị ấy tập; ‘An tịnh toàn thân, tôi sẽ thở vô’, vị ấy tập; ‘An tịnh toàn thân, tôi sẽ thở ra’, vị ấy tập. Này các Tỷ-kheo, như người thợ quay hay học trò người thợ quay thiện xảo khi quay dài, tuệ tri: ‘Tôi quay dài’ hay khi quay ngắn, tuệ tri: ‘Tôi quay ngắn’. Cũng vậy, này các Tỷ-kheo, Tỷ-kheo thở vô dài, tuệ tri: ‘Tôi thở vô dài’; hay thở ra dài, tuệ tri: ‘Tôi thở ra dài’; hay thở vô ngắn, tuệ tri: ‘Tôi thở vô ngắn’; hay thở ra ngắn, tuệ tri: ‘Tôi thở ra ngắn’. ‘Cảm giác toàn thân, tôi sẽ thở vô’, vị ấy tập; ‘Cảm giác toàn thân, tôi sẽ thở ra’, vị ấy tập; ‘An tịnh toàn thân, tôi sẽ thở vô’, vị ấy tập; ‘An tịnh toàn thân, tôi sẽ thở ra’, vị ấy tập”.

Theo ý pháp này, Hòa thượng cho rằng, nếu mục tiêu của y học là cải thiện sức khỏe thể chất và tinh thần để nâng cao chất lượng cuộc sống, kéo dài tuổi thọ, thì trong Phật giáo, Chánh niệm hơi thở hay phép sổ tức, pháp An Ban, ngoài những lợi ích trên, còn giúp đoạn trừ phiền não và khai mở tuệ giác, giác ngộ các pháp sanh diệt, đi đến đắc chánh trí giải thoát.  

Hòa thượng đề cao tinh thần trung đạo, với việc không quá nghiêm khắc trong quá trình thực hành phép chán niệm hơi thở, như nguồn tư liệu “truyền cảm hứng” trên Internet như sau: “Nếu bạn mệt mỏi quá, hãy dừng cố gắng và cho phép bản thân được nghỉ ngơi. Bất kể hành trình nào, dù là tình yêu thương, cuộc sống, công việc, hay các mối quan hệ, đều cần có những chặng nghỉ. Vì vậy, đừng gò ép bản thân phải căng sức bước tiếp. Giữa cơn giông bão, hãy cho cho mình một trạm dừng chân để hít thở thật sâu, cảm nhận những điều nhỏ bé xung quanh bạn và mỉm cười nhẹ nhàng với những chuyện đã qua. Rồi bạn sẽ ổn thôi. Nếu chưa ổn, thì nó vẫn chưa kết thúc. Hãy tin điều đó”.

Trong Thiền Trúc Lâm, Tổ Trần Nhân Tông có bài “Cư trần lạc đạo”, được dịch thơ như sau:

“Ở đời vui đạo hãy tùy duyên
Đói đến thì ăn mệt ngủ liền
Trong nhà có báu thôi tìm kiếm
Đối cảnh vô tâm chớ hỏi thiền”.

Cuối bài giảng, Hòa thượng ví von: “Chánh niệm trong hơi thở như Tôn Ngộ Không có gậy như ý vậy. Tôn Ngộ Không dụ cho tâm, gậy như ý dụ cho hơi thở, chánh niệm là tôn ngộ không nắm trong tay gậy như ý. Khi tâm chánh niệm trong hơi thở thì có thể quét sạch mọi chướng ngại trong thân và tâm, đi đến gặp Phật thỉnh kinh, đắc quả giải thoát vậy”.

Kết thúc bài giảng, Hòa Thượng nhắc lại lời Kinh Pháp Cú số 96 để tổng kết, như sau:

“Người tâm ý an tịnh,
Lời an, Nghiệp cũng an,
Chánh trí, chơn giải thoát,
Tịnh lạc là vị ấy”.

Một số hình ảnh tại buổi giảng:

Ban TT-TT Hệ phái

-----ooOoo-----

Nguồn: www.daophatkhatsi.vn