TP.HCM: TT. Giác Tín nói về Vô thường - Chơn Thường tại khóa ACKH Pháp viện Minh Đăng Quang

TT. Giác Tín - UVTT Ban trị sự kiêm Trưởng ban Hoằng Pháp GHPGVN tỉnh An Giang, Phó trưởng BTT Ban trị sự Phật giáo TP.Long Xuyên, Tri sự Phó GĐ.I, đã quang lâm và chia sẻ về chủ đề “Vô thường - Chơn thường” tại khóa ACKH PL.2568 Pháp viện Minh Đăng Quang (TP.Thủ Đức, TP.HCM), sáng 28/6/2024 (23/5/Giáp Thìn).

Dẫn lời Tổ sư trong Chơn lý “Có và không”: “Trong thế gian, bằng không có sự vô thường, ẩn hiện, tương đối thì không bao giờ có cái thường và tuyệt đối. Nếu không có thường và tuyệt đối, thì chúng sanh chẳng bao giờ được hạnh phúc kết quả tốt đẹp tối cao. Vậy nên vô thường tương đối là tiến hóa, là không khổ, là có, là sống đời đời, là thiện, là huệ, là chơn”, Thượng tọa giảng giải: “Vô thường là sự biến đổi không ngừng của các pháp, đối với sự sống thì có sinh - lão - bệnh - tử, đối với sự vật, hiện tượng thì có thành - trụ - hoại - không hay sanh - trụ - dị - diệt. Đó là vòng biến đổi tuần hoàn cơ bản của các pháp. Pháp này sinh dẫn tới pháp kia sanh, hay pháp này diệt dẫn tới pháp mới sanh ra... Cứ như thế mà tuần hoàn không ngừng trong vòng quay của vô thường duyên sanh. Như trong kinh Pháp cú 135 nói:

Với gậy người chăn bò,
Lùa bò ra bãi cỏ;
Cũng vậy, già và chết,
Lùa người đến mạng chung”.

Thượng tọa khẳng định, sự vô thường “bắt trọn” những chúng sanh mê chấp, luân hồi mãi trong ba cõi, vô lượng kiếp không thể thoát ra được. Trong khi đó, chơn thường là sự thật thường hằng, bất biến. Đó là nơi giải thoát của mọi chúng sanh khi đã giác ngộ, giải thoát ra khỏi tam giới. Muốn như vậy chỉ khi nào chúng sanh nhận rõ được sự vô thường sanh diệt, biết được sự hư ảo của các pháp hữu vi, như trong kinh Kim Cang nói:

“Nhất thiết hữu vi pháp,
Như mộng, huyễn, bào, ảnh,
Như lộ diệc như điện,
Ưng tác như thị quán”.

Tất cả các pháp hữu vi như là mộng ảo, là huyễn, là bọt nước, là bóng ảnh, như sương, như chớp lóe, phải quán sát rõ như thế thì sẽ giác ngộ rõ bản chất của các pháp hữu vi. Vô thường là tính chất cơ bản nhất của các pháp hữu vi. Vì vô thường nên mới khổ, mới bị trầm luân qua lại mãi trong các cõi.

Qua đó, Thượng tọa chỉ rõ mối tương quan giữa vô thường và chơn thường: “Nếu chúng ta tách vô thường và chơn thường ra làm hai thứ phân biệt hoàn toàn thì tam giới sụp đổ. Ngược lại, cho chúng là một thì lại càng sai lầm hơn nữa. Bởi lẽ, chơn thường là tính chất của bản thể, bổn tánh của các pháp, còn vô thường là cái tính chất diệu dụng của bản thể, bổn tánh ấy. Sự thật thường hằng là nói về cái thể bất biến, nằm ngoài các pháp, mà lại ẩn tàng trong các pháp, cũng lại dung chứa vạn pháp, không có một pháp nào nằm ngoài. Sự giác ngộ là sự thấy rõ, hiểu biết rõ rằng chơn thường là bản chất, là bổn tánh của các pháp hữu vi vô thường vậy. Nhưng nếu không có cái vô thường thì sẽ không có đường lối nào để giác ngộ lấy cái thể chơn thường, nếu không có cái chơn thường thì cái vô thường cũng không thể diệu hóa ra các pháp được. Nói cách khác, vô thường là con đường duy nhất để chúng ta tìm thấy chơn thường vậy”.

Theo Thượng tọa, nhờ có vô thường, các pháp tiến hóa, phát triển, như Tổ nói: “Vậy nên vô thường tương đối là tiến hóa”. Khi con người ở trong sự vô thường chịu khổ đau, dần nhàm chán mà khởi ý để đi tìm chân lý, tìm con đường giải thoát mình ra khỏi vòng xoay chuyển của vô thường. Nhờ hiểu được vô thường, chúng sanh mê chấp dần tiến lên trên con đường tìm về cái chơn thường, từ chúng sanh đọa đường ác đến quy y Tam bảo thọ ngũ giới để bỏ ác theo thiện, rồi thọ giới xuất gia để tu học theo chánh pháp. Đó là con đường dần đi từ thiện tới chơn thường, tức nương vào vô thường để tìm sự chơn thường - “là thiện, là huệ, là chơn” như lời Tổ sư dạy.

Có thể thấy, con người khổ vì có hai cái chấp: chấp ngã và chấp pháp. Chấp ngã là cho rằng thân này là ta, là của ta, cũng không có gì là tự ngã của ta... Chấp pháp là có tự ngã, tức có chủ thể hình thành mà không thấy rõ tính chất duyên sanh nương tựa nhau mà tồn tài, mà sanh diệt. Phải phá bỏ hai thứ chấp cơ bản trên thì mới giải thoát được khỏi vòng luân hồi.

Khép lại buổi giảng, Thượng tọa khẳng định, Bậc giác ngộ là không chấp ở vô thường hay chơn thường, bởi vô thường nhờ chơn thường mà diễn hóa, diệu dụng các pháp, còn chơn thường nhờ vô thường mà có phương tiện để biểu hiện ra. Bên ngoài thì sống với cái vô thường tương đối, còn bên trong thì sống với cái trí chơn thường tuyệt đối, như cổ đức có câu: “Chơn thường tu ứng vật, Ứng vật khả bất mê”.

Ban TTTT Hệ phái

Nguồn: www.daophatkhatsi.vn