Ý nghĩa trong bài kinh Hữu học

Sáng ngày 04/12/2023 (nhằm ngày 22/10 Quý Mão), là ngày tu thứ 5 trong khóa tu “Sống chung tu học” lần thứ 17 của Ni giới Giáo đoàn III, được tổ chức tại Tịnh xá Ngọc Tâm (thôn Bình Nghĩa, xã Bình Tân, huyện Bắc Bình, tỉnh Bình Thuận), Thượng tọa Giác Hành - Phó ban Nghi lễ GĐ III, trụ trì tịnh xá Ngọc Qui (Cam Phú, Cam Ranh, Khánh Hòa) đã quang lâm về trụ xứ để sách tấn đại chúng, đồng thời chia sẻ pháp thoại với đề tài: “Ý pháp trong bài kinh Hữu học”.

Mở đầu buổi giảng, Thượng tọa vấn an sức khỏe chư Tôn đức Ni trưởng lão và chư hành giả trong khóa tu, sau đó, Thượng tọa chia sẻ ý pháp trong bài kinh Hữu học (thuộc Kinh Trung bộ, số 53). Đây là thời pháp Thế Tôn giảng cho dòng họ Thích-ca ở Ca-tỳ-la-vệ vào buổi tối cho đến quá nửa đêm, một thời pháp rất dài và được giảng vào năm đức Thế Tôn đã trọng tuổi, tiếp theo là thời pháp do Tôn giả Ānanda đảm trách.

Thượng tọa trình bày sơ lược về cuộc đời của Tôn giả Ānanda, cũng không quên nhắc nhở Ni chúng về ân đức sâu dày của Tôn giả Ānanda – vị Thánh đệ tử đa văn đệ nhất của đức Phật – người đã làm nhịp cầu cho người nữ được xuất gia, được tu hành trong giáo pháp của đức Thế Tôn, thông qua sự kiện Di mẫu Kiều-đàm-di và 500 thể nữ đã gian nan cầu pháp. Nếu không có sự cầu thỉnh tha thiết của Tôn giả Ānanda cũng như lòng chí thành chí thiết của Di mẫu và 500 thể nữ khi xưa thì ắt hẳn không có Ni đoàn ngày nay.

Kế đến, Thượng tọa lược nêu bản kinh:

 Tôn giả Ānanda trình bày 6 pháp để thành tựu bậc Thánh:

1. Thành tựu giới học: Nhờ sự chế ngự của Giới bổn mà hành giả có đủ oai nghi, chánh hạnh, thấy nguy hiểm trong những lỗi nhỏ nhặt, thọ lãnh và tu học các học pháp.

Giới là một chi phần đưa đến giác ngộ giải thoát, có giới mới đưa đến định, có định mới có tuệ, mà đức Tổ sư Minh Đăng Quang có dạy trong bài kệ giới: Giới như trái đất, định như cây trồng trên trái đất, tuệ như trái cây, giới là nguồn cội của đạo Phật, giới luật còn thì đạo Phật còn, giới luật mất thì đạo Phật mất.

Trong tất cả các kinh, đức Phật luôn đề cập, quan trọng nhất là Giới kinh.

2. Hộ trì các căn: Các căn là mắt, tai, mũi, lưỡi, thân, tiếp xúc với các trần, mắt thấy sắc, tai nghe tiếng, ngửi mùi, lưỡi nếm vị, thân xúc chạm... đức Phật dạy: Khi tiếp xúc như vậy, không khởi lên tham đắm, không phân biệt tướng chung và tướng riêng, chúng ta tìm nguyên nhân nó khởi lên, rồi phòng hộ đoạn trừ, đây là sự hộ trì các căn.

Bởi vì chúng ta là phàm phu, làm sao thấy sắc mà không phân biệt đẹp xấu, làm sao lưỡi nếm vị mà không biết ngon dở? Chúng ta đâu phải vô tri vô giác, nên phải phòng hộ các căn, thấy cái đẹp mà không đắm nhiễm, biết ngon dở nhưng không tham ăn, nghe mùi thơm nhưng không tham đắm… nếu không sẽ khởi lên sầu bi khổ ưu não.

3. Tiết độ trong sự ăn uống: Ngài A-nan dạy chúng ta khi thọ dụng thức ăn, phải chân chính giác sát, chúng ta ăn thức ăn này không phải để trang điểm, không phải để làm cho sắc diện xinh đẹp, mà chúng ta mượn thức ăn để duy trì mạng sống, nhằm tu tập Phạm hạnh. Khởi lên ý tưởng như vậy, chúng ta sẽ đoạn trừ được các cảm thọ cũ và không khởi lên các cảm thọ mới, chúng ta sẽ không bị lỗi lầm, sẽ được an ổn.

4. Chú tâm cảnh giác: Khi chúng ta đi tới đi lui, co tay duỗi tay; trong bốn oai nghi đi đứng nằm ngồi đều chú tâm, chánh niệm, tỉnh giác để gột sạch các pháp ác.

5. Thành tựu được bảy thiện pháp (thất thánh tài): Tín, tấn, tàm, quý, văn, niệm, tuệ.

6. Chứng tứ thiền: Hành giả tọa thiền, chánh niệm tỉnh giác, đoạn trừ 5 triền cái (tham, sân, hôn trầm, trạo hối, nghi), thành tựu 5 thiền chi (tầm, tứ, hỷ, lạc, nhất tâm).

Ngài Ānanda kết luận: “Này Mahanama, một vị Thánh đệ tử được gọi là minh cụ túc, hạnh cụ túc và minh hạnh cụ túc”, rồi Tôn giả đọc bài kệ Phạm thiên Sanankumara:

Chúng sanh tin giai cấp
Vương tộc là tối thượng.
Vị Minh Hạnh cụ túc,
Tối thắng cõi nhân thiên”.

Chỉ có vị đầy đủ phước đức và trí tuệ mới là tối thượng, xứng đáng làm thầy của trời và người.

Phần nội điển khá sâu, thuộc về quá trình hàm dưỡng, tu tập, còn thính chúng trong hội trường có nhiều căn cơ khác nhau, có vị huân tu nhiều năm trong Chánh pháp, có vị bác lãm kinh văn, nhưng cũng có những vị tân học Tỳ-kheo-ni và những Phật tử hoặc kỳ cựu, hoặc mới tiếp xúc với giáo pháp của đức Phật, nên Thượng tọa đã uyển chuyển dẫn dụng nhiều bài kinh khác nhau để làm sáng tỏ vấn đề, như Kinh Chuyển pháp luân, Kinh Tâm hoang vu, Kinh Giáo giới La-hầu-la, Ðại Kinh Mālunkyā, khiến cho bài kinh khô khan trở nên sinh động, toàn thể hội chúng đều hoan hỷ lắng lòng thính pháp.

Kết thúc thời pháp thoại, Thượng tọa tán thán và khích lệ chư Ni và Phật tử:

“Trong những ngày tháng chúng ta được học, được tu, cộng trụ lục hòa như vầy rất quý hóa! Khi có thầy tốt, có bạn lành soi sáng cho nhau, giúp chúng ta nỗ lực tinh tấn hơn. Mặc dù chúng ta không sinh ra trong thời có Phật, nhưng những lời dạy vàng ngọc của đức Thế Tôn hơn 25 thế kỷ qua vẫn còn để lại trong kinh điển, trong giáo pháp, mà ngày hôm nay, chư Tăng Ni và Phật tử đã thọ học, đang thọ học và sẽ thọ học.

Chúng ta hành trì theo giáo pháp của đức Như Lai, là đang làm sống lại hình ảnh một thời của đức Thế Tôn, nhất là những khóa Sống chung tu học như thế này, đó là lý do mà chúng ta “nên tập sống chung tu học” như lời đức Tổ sư đã dạy!”

SC. Mãn Liên (tóm tắt)

Nguồn: www.daophatkhatsi.vn