Hình ảnh Sa-môn trong Chơn Lý "Trên Mặt Nước"

Hình ảnh Sa-môn trong Chơn Lý "Trên Mặt Nước"

Khi đề cập đạo Phật, mọi người thường liên tưởng cho rằng đây là đạo của người già, của sự bi quan yếm thế, xa lánh cõi đời để tìm sự thanh nhàn cho cá nhân mình mà không biết mưu cầu hạnh phúc cho cuộc sống; là con đường vị kỷ, lánh tục tầm thanh và mang lại gánh nặng cho xã hội.... Chính cái nhìn phiến diện ấy đã làm cho cuộc sống thiếu đi nguồn sinh lực đến từ mạch trí tuệ đạo đức. Để giải tỏa những vấn đề này và giúp cho mọi người thấy được tinh thần phụng sự chúng sanh của hàng Tăng sĩ, đức Tổ sư Minh Đăng Quang đã chỉ dạy phương pháp thiết lập cuộc sống an vui bằng tình thương, cũng như chỉ rõ mối tương quan giữa Sa-môn Khất sĩ với cuộc sống qua quyển Chơn lý "Trên Mặt Nước" số 20.

Tổ sư đã mượn hình ảnh hoa sen "Trên Mặt Nước" – một hình ảnh rất gần gũi với cuộc sống để phân tích, chỉ dạy và truyền đạt cho ta thấy được từng vị trí của con người trong cuộc sống: Phẩm chất như thế nào được đại diện cho hoa sen khoe hương sắc trên mặt nước; đâu là đài sen, lá sen... cho đến gốc rễ chôn sâu trong bùn nhơ dưới đáy ao và chỉ rõ mối quan hệ khắng khít, không thể phân ly giữa hàng Sa-môn với mọi người trong cuộc sống.

"Nước là xã hội thánh thiện, cao ráo, lớp trên, thường theo duyên trôi chảy. Sen, vượt lên trên cao, không trung, là bậc xuất gia, giải thoát, Khất sĩ, nhà sư… Bùn ấy là chất nặng dơ, lún xuống đáy sâu rã rời hột một; có khác nào sự chết trơ không tự chủ, vì ích kỷ lẻ loi của mỗi chúng sanh, ác quấy, tội lỗi, nên phải bị đời sa thải dẫm đạp xuống bên chân thấp dưới".

Nói như vậy không có nghĩa cứ Sa-môn là sen, mà là người nào chỉ biết lo cho tự thân, chạy theo những hành động ác quấy thì được ví như bùn nhơ và ngược lại, biết nuôi dưỡng trí tâm, dâng tặng hương thơm phạm hạnh cho cuộc sống, người đó chính là sen. Người xuất gia đã và đang bước trên con đường loại bỏ những tham sân si cùng quân lính của chúng, để hoàn thiện nhân cách đạo đức. Chính điểm này, Tổ sư mới ví sen đồng với người xuất gia như trong Chơn lý quyển số 20:

"Lời nói của người tu, ví như hoa sen; việc làm của người tu, ví như lá sen; ý niệm của người tu, ví như gương sen, cả thảy các pháp đều ở trên cao không trung, và không còn phải ô nhiễm nước bùn theo thế sự.

Gốc sen, người tu, tuy còn tạm nương trong thế, tuy còn xin món ăn mặc ở bịnh nuôi thân, tuy còn đứng đi trong xã hội, mà tâm trí thì đã tách xa cao hẳn, và đã khác sắc đổi hình".

Ngài dùng pháp ẩn dụ thật thú vị: Hình ảnh sen để minh họa cho cái đẹp, cái thánh thiện nhưng lại không loại bỏ những cấu uế của bùn nhơ mà phải nhờ chính chúng tiếp sức, nuôi dưỡng cho cái thánh thiện, thanh kiết ấy. Người xuất gia cũng như thế, phải dùng lời nói, việc làm, ý nghĩ để đem lại lợi ích cho đời như hoa sen, lá sen và gương sen kia vậy; nhưng không bị những bùn nhơ làm ô nhiễm khi sống và tiếp xúc với chúng: "Trần thế là cõi mịt mờ, các si mê dơ dáy của tham lam, lửa cháy của sân giận. Trần thế là một bãi đất bùn, là một nắm mồ nghĩa địa, hay là phân chất của một hồ sen, nhưng cũng nhờ có phân chất tội lỗi của đời, mà nuôi sanh được hột giống giác ngộ là sen, sen ấy sẽ vượt lên cao, cao mãi... Vừa đi xin ăn tạm, để nuôi thân sống qua ngày, mà lo việc muôn năm, khắp cùng thiên hạ, lo cải sửa phong hóa lễ nghi, đức tánh, gương hiền đem sự trong sạch, yên lặng, sáng suốt cho đời; cảm hóa kẻ ác, dạy dỗ người thiện, chỉ đạo cho người tu, dìu dắt lớp tâm ông già cao trên xã hội".

Cho nên trong đời sống mà thiếu đi hình ảnh của vị Sa-môn thì lấy ai đem đạo đức đến cho đời. Xã hội mà không có đạo đức thì sự loạn lạc, đau khổ làm sao tránh khỏi. Những thói hư tật xấu như giết người, trộm cướp... làm sao mà không phát sanh. Chính vì lòng từ bi nên người xuất gia đã bỏ cái vui nhỏ nhặt, tạm bợ của gia đình, để nhận lấy bổn phận trách nhiệm tế độ chúng sanh, giúp cho mọi người bước dần lên con đường đạo đức:

"Đời sống của hoa sen, lá sen, quả sen thật là từ bi và trí huệ, sống trong khoảng không trung bao quát mà không thiếu phần ích lợi cho cả chúng sanh phía dưới, thế sao chúng ta lại chẳng noi gương theo, tuy cái sống không mùi vị, mà lại được lắm thanh cao, ý nghĩa quí báu... Sen hứng chịu nắng mưa sương gió, cái tai nạn, sự động chạm, từ bên ngoài, đến vào trong nước đất. Lá, hoa, quả sen che chở giữ gìn, sự yên lặng, sạch trong, bằng phẳng, sự sáng rỡ cho nước, và cọng sen thì ngăn cản nước xoáy lộn trôi chảy, cọng sen làm cho nước đứng ngừng lóng bùn trong sạch".

Hình ảnh sen che chở cho mọi sinh vật dưới mặt nước đã phần nào nói lên tinh thần bình đẳng trên con đường mang lại lợi ích cho muôn loài không phân biệt sang hèn, không tư vị hay ghét bỏ sinh vật nào... Cũng thế, hình ảnh khất thực hóa duyên là phương tiện để người Khất sĩ giáo hóa, giúp cho mọi người biết phát khởi tình thương, tập bố thí cúng dường, xả bỏ lòng tham; hay chính là con đường giúp cho nhân sinh ngừng lóng những bùn nhơ của lòng tham, của sự ích kỷ, để khơi mở tâm trong sạch bao dung, lòng khiêm cung, tâm kính trọng đối với hình ảnh phạm hạnh... Là cách người Khất sĩ "đền trả cho đời bằng gương nết hạnh, hiền lương và lời nói, việc làm ý niệm, đạo lý, đem giúp đỡ cho xã hội, gia đình, bình yên, trong sạch, sáng láng, nên mới được đứng vững lâu dài, không rối loạn".

 Người Khất sĩ "đền trả cho đời bằng gương nết hạnh, hiền lương và lời nói,

việc làm ý niệm, đạo lý, đem giúp đỡ cho xã hội, gia đình,

bình yên, trong sạch, sáng láng, nên mới được đứng vững lâu dài, không rối loạn".

Và con đường thiết lập hạnh phúc, bình an lâu dài phải được thực hiện từ chính mỗi cá nhân. Hình ảnh phạm hạnh của vị Sa-môn chỉ có thể giúp đời bằng cách đánh thức tâm thiện lành của mọi người mà thôi. Đức Tổ sư đã dùng một ví dụ rất sinh động để minh họa cho nhận định này: “Khi ngũ tạng điều hòa thì tay chân mới có sức lực”. Chính vì vậy mà Ngài lại dạy tiếp:

"Hễ thiếu đạo đức thì mọi sự đều thất bại. Cũng như thế, kẻ xông ra trận mạc, tuy chiến sự phải dùng chân tay, nhưng nếu trái tim bị đứt, là kẻ ấy phải chết, không còn chiến đấu gì đặng nữa, trái tim tuy không hành sự, mà thiếu nó, thì tay chơn không có máu".

Ở đây Tổ sư đã ví đạo đức như là trái tim, nghĩa là mọi sự hoạt động của chúng ta đều căn cứ trên tiêu chuẩn đạo đức. Chúng như là mạch máu nuôi dưỡng cơ thể và giúp cho thân này hoạt động một cách nhẹ nhàng. Đời sống của người Khất sĩ cũng như là mạch máu đạo đức để nuôi dưỡng cho cuộc sống thiện lành hơn. Tuy mạch máu đạo đức nhỏ bé, nằm ẩn tàng bên trong, không có gì đặc biệt và chẳng mấy ai quan tâm đến nhưng lại có tầm ảnh hưởng rất lớn đối với đời sống con người. Bởi vậy cuộc sống mà thiếu đi đạo đức cũng tương tự như xã hội thiếu đi hình ảnh phạm hạnh của người xuất gia. Tổ sư đã khẳng định: "Cũng như một người có địa vị chăn dân, mà không khắc kỷ được, không dùng lời nói đạo đức dạy đời được, không tri được tâm lý, không dạy được cả chúng sanh, chưa được trọn sáng, trọn lành, thì thiên hạ chỉ có một số ít qui tùng theo. Sánh lại sao cho bằng một nhà du Tăng, Khất sĩ, Ta Bà giáo hóa khắp nơi trong võ trụ". Thế đấy, một vị vua, vị tướng có quyền hành trong tay mà thiếu vắng đạo đức thì thiên hạ chỉ có một số ít người quy thuận về; nhưng đời sống thiện lành của người Khất sĩ không cửa, không quyền lực... mà vẫn có thể cảm hóa và khơi dậy được tâm giác ngộ của mọi người.

Nói tóm lại chính nhờ tấm lòng lo cho tất cả, muốn mọi người đều tu, đều bước trên con đường hạnh phúc, nên Sa-môn đã cảm hóa được nhân sinh, như hình ảnh sen che chở, bảo bọc cho nước và sinh vật sống trong ấy. Hình ảnh sen “Trên mặt nước” đã minh họa một cách sống động cho tất cả những gì về mối tương quan khắng khít giữa người Khất sĩ với cuộc sống xã hội và tinh thần phụng sự nhân sinh.

Nguồn: daophatkhatsi.net

http://daophatkhatsi.net/giao-duc-phat-giao/nghien-cuu/1703-hinh-anh-sa-mon-trong-chon-ly-tren-mat-nuoc.html

BÀI LIÊN QUAN

Ý nghĩa phương tiện trong Chơn Lý Pháp Hoa số 54  ( Thượng toạ Minh Thành , 9769 xem)

Tiếp biến văn hóa qua bài giảng về Kinh “Cày Ruộng” trong Chơn Lý “Chư Phật”  ( Liên Trí , 11776 xem)

Khái quát về giáo pháp Khất sĩ của Tổ sư Minh Đăng Quang  ( Ni trưởng Khiêm Liên , 18117 xem)

Tổ sư Minh Đăng Quang - chiếc bóng bên trời trăng khuyết  (9811 xem)

Nhớ Tổ Sư  ( Bảo Minh Trang , 9515 xem)

Kết thúc đại lễ tưởng niệm 60 năm tổ sư Minh Đăng Quang vắng bóng  ( Minh Mẫn , 9812 xem)

Tưởng Niệm Tổ sư Minh Đăng Quang  ( Bảo Minh Trang , 7947 xem)

Ý KIẾN BẠN ĐỌC

Ý kiến của bạn