Trang chủ > Đức Tổ Sư > Bài Viết
Ý nghĩa phương tiện trong Chơn Lý Pháp Hoa số 54
Xem: 8327 . Đăng: 08/06/2014In ấn
Ý nghĩa phương tiện trong Chơn Lý Pháp Hoa số 54
Để giới hạn phạm vi, hướng đến độ chuyên sâu, bài này chỉ viết về ý nghĩa của phương tiện trong Chơn Lý, đúng hơn là trong quyển Chơn Lý “Pháp Hoa” số 54 (xem cước chú). Như vậy, đây chỉ là một phần nhỏ của giáo lý Khất Sĩ liên quan tới phương tiện mà thôi.
Trong bộ Chơn Lý 69 quyển, từ ‘phương tiện’ xuất hiện 54 lần theo bảng liệt kê từ ít đến nhiều dưới đây:
Chơn lý |
số 04: |
Thập nhị nhơn duyên |
1 lần |
Chơn lý |
số 26: |
Chánh kiến |
1 lần |
Chơn lý |
số 34: |
Chư Phật |
1 lần |
Chơn lý |
số 40: |
Đi học |
1 lần |
Chơn lý |
số 41: |
Đời đạo đức |
1 lần |
Chơn lý |
số 56: |
Thờ phượng |
1 lần |
Chơn lý |
số 57: |
Pháp chánh giác |
1 lần |
Chơn lý |
số 60: |
Chơn như |
1 lần |
Chơn lý |
số 61: |
Hòa bình |
1 lần |
Chơn lý |
số 63: |
Đạo Phật Khất Sĩ |
1 lần |
Chơn lý |
số 66: |
Pháp học cư sĩ |
1 lần |
Chơn lý |
số 05: |
Bát chánh đạo |
2 lần |
Chơn lý |
số 06: |
Có và không |
2 lần |
Chơn lý |
số 38: |
Nguồn đạo lý |
2 lần |
Chơn lý |
số 52: |
Đại Thái Thức |
2 lần |
Chơn lý |
số 23: |
Học chơn lý |
3 lần |
Chơn lý |
số 50: |
Vô lượng cam lộ |
4 lần |
Chơn lý |
số 53: |
Địa Tạng |
5 lần |
Chơn lý |
số 51: |
Quan Thế Âm |
11 lần |
Chơn lý |
số 54: |
Pháp Hoa |
12 lần |
Tổng cộng: |
54 lần |
Những quyển trong Chơn Lý lý giải những bộ kinh thông dụng nhất, phổ biến nhất, là những quyển đề cập đến từ ‘phương tiện’ nhiều lần nhất. Cụ thể, quyển “Pháp Hoa” dùng từ ‘phương tiện’ 12 lần. Kế đến là “Quan Thế Âm” 11 lần; Địa Tạng 5 lần; Vô Lượng Cam Lộ 4 lần. Điều này cho thấy rằng thông thường cái gì muốn phổ biến thì cái đó phải ‘phương tiện’, dễ dùng, mọi người đều dùng được. Cái gì tiện dụng, ai cũng dùng được thì cái đó sẽ phổ biến. Cũng cần cảnh giác rằng tiện dụng và phổ biến không có nghĩa là tốt nhất về mọi phương diện.
Chơn lý Pháp Hoa số 54 chứa gần 6.000 từ viết liên tục không chia thành tiểu đề hay tiết mục, nên về mặt hình thức tương đối khó đọc. Vì vậy để tiện việc tra cứu khi chưa có những quy ước nào khác, quyển này được tạm chia thành 23 đoạn, đánh dấu từ số 1 đến số 23 kết hợp với vài ba chữ đầu của mỗi đoạn đặt trong ngoặc đơn; thí dụ: đoạn 1 (Trong Diệu pháp...) Khi đề cập đến nhiều đoạn thì dùng phương pháp kết hợp; thí dụ: ba đoạn đầu tiên (Trong Diệu pháp... Sở dĩ tôi... Khi thấy họ...).
Chơn lý Pháp Hoa trong 3 đoạn đầu tiên (Trong Diệu pháp... Sở dĩ tôi... Khi thấy họ...) phản ánh hiện trạng rụt rè, xem mình thấp kém của những tâm thức nô lệ dù đang tu theo Phật. Đã nô lệ thì không thể tự tại, không thể tự khẳng định, và cũng không thể kham nhận việc dìu dắt, cứu độ chúng sinh. Quyển này kể lại việc Đức Phật phóng quang về phương Đông, phô bày sinh động toàn cảnh bức tranh tiến hóa nhằm nêu rõ sự thật rằng ai cũng có thể đạt đến vị trí cao nhất, nấc thang cao nhất và nhắc nhở nhiệm vụ độ sinh của những người tu theo Phật. Điều thú vị là Đức Phật đã không dùng chữ nghĩa trừu tượng để miêu tả mà lại vận dụng phương pháp ‘trực quan sinh động’, phương pháp thính thị rất “hiện đại” và đầy ấn tượng làm phương tiện diễn bày ý chỉ: các pháp sắp nói ra đều là phương tiện. Chơn Lý ghi lại rằng: ‘Ngài soi rõ ánh sáng như thế, tức là Ngài muốn sắp nói về phương tiện thiện xảo của trí huệ chư Phật Như Lai’[1]. Nói cách khác, toàn bộ những ngôn thuyết từ thời điểm đó về sau đều là phương tiện. Đoạn 4 (Khi ấy Di Lặc...) ghi lại rằng ‘Ngài sẽ nói rõ, những giáo lý dạy lớp nhỏ xưa nay là phương tiện, là thiện xảo, là chỗ ở tạm, chỗ nghỉ chưn tạm, đó là pháp để tiến lên từng trình độ, chớ chưa phải rốt ráo’. Như vậy, những ngôn thuyết từ thời điểm đó về trước cũng chỉ là phương tiện thiện xảo mà thôi. Cũng nên ghi nhận thêm rằng trong Chơn Lý từ ‘phương tiện’ thường đi kèm với từ ‘thiện xảo’ để trở thành một hợp từ: phương tiện thiện xảo. Đối nghịch lại với từ phương tiện là từ cứu cánh.
Kinh Pháp Hoa xác định rằng mục đích của chư Phật ra đời là để “khai thị chúng sinh ngộ nhập Phật tri kiến.” Đoạn 7 (về phẩm thứ...) lặp lại ý trên; đồng thời thêm vào hương vị mới: Đồng nhất mục đích của chư Phật với mục đích của võ trụ, nói ‘Muïc ñích cuûa chö Phaät ra ñôøi, muïc ñích cuûa chôn lyù voõ truï, hoùa sanh chuùng sanh, laø ñeå taïo trí hueä Phaät cho taát caû, vì muoán cho taát caû ñeàu thaønh Phaät, ôû moät lôùp Phaät thöøa’. Đoạn này cũng nêu lên một số hình ảnh để làm ẩn dụ như: (1) nấc thang tiến hóa trong hệ thống giáo dục, trong đó cấp thấp nhất là học trò và cấp cao nhất là đốc học chỉ cho chúng sinh và Phật; (2) mặt bằng của gương sen để xiển dương sự bình đẳng, không thần quyền giai cấp; (3) các lỗ chân lông trong thân hình võ trụ để nói về lẽ sống chung, tất cả đều như anh em chỉ bảo cho nhau. (4) gò cao trũng thấp để chỉ cho sự khen chê, nguồn gốc của bất bình đẳng, của chiến tranh, xử phạt, tội khổ trong đời.
Đoạn 10 (Vậy nên...) đề cập đến từ phương tiện trong một góc độ mới liên quan đến ý: Trong 49 năm Phật không nói một lời, cho rằng do chúng sinh, vì chúng sinh mà Phật nói vậy thôi. Chơn lý có dụng ngữ riêng như sau: ‘Vậy nên Phật mà có nói pháp, là bởi tại chúng sanh người nghe, còn Phật mà không có nói pháp, là cũng tại chúng sanh người nghe, chớ không phải tại Phật. Cũng trong đoạn này, Chơn lý tỏ ra rất “đại thừa” khi nói: ‘đúng lý võ trụ, thì đời đã là cõi Phật rồi. Chúng sanh đã là chư Phật rồi, đó mới thật là chơn lý đạo đức vậy’. Những từ ‘đã... rồi’ này thường gây phân vân cho người đọc. Người đọc thông thường hiểu rằng ‘đã... rồi’ là phó từ chỉ cho chuyện quá khứ như hôm qua, tuần rồi, năm ngoái... Nói cách khác, ‘đã là chư Phật rồi’ hôm qua, tuần rồi hay năm ngoái, thì cửa phương tiện phải đóng lại, vì đã có cứu cánh rồi thì phương tiện là vô nghĩa. Những dụng ngữ Đại thừa chỉ thẳng như vậy khiến cho đa số phàm nhân học trò không hiểu. Chỉ thẳng như vậy để rồi phải tiếp tục tìm cách giải thích thêm mà thôi.
Đoạn 13 (Nơi đây...) cho rằng lý do phải dùng phương tiện là vì ‘cái diệu pháp nó ở ngoài cái lý trí phân biệt’ và đồng hóa cái diệu pháp này với trí tuệ của Phật. Đồng thời xác lập chỉ có một thừa là Phật thừa mà thôi. Đoạn 16 (Như thế...) nhận xét về trình độ định tâm của chúng sinh cũng như sức giữ giới của chúng sinh rất hạn chế ‘nên giáo lý của Ngài gọi là pháp, là phương tiện thiện xảo, là pháp để tập dạy trau tâm’. Điều thú vị là bản thân Diệu Pháp Liên Hoa được biểu trưng bằng con mắt giữa nhưng vẫn là pháp phương tiện. Đến đây chúng ta có thể nhận ra rằng ngoài cách nhìn tiến hóa luận, Chơn lý còn có phong cách ‘quy nhất’. Khi bàn về Diệu pháp liên hoa thì tất cả các pháp Phật thuyết đều quy về Diệu pháp liên hoa, khi bàn về Địa Tạng thì cũng theo cách ‘quy nhất’ tương tự.
Đoạn 18 (Quyển Diệu Pháp...) xác định rằng quan trọng là hiểu được hai phẩm đầu của kinh Pháp hoa với nhận thức rằng Đức Phật ‘đem một cái chấp để đánh trừ một cái chấp’, và Phật dạy hóa bình đẳng cho mọi căn cơ ‘không bỏ bậc nào’.
Trên đây, người viết đã tìm hiểu tất cả những đoạn có chứa từ phương tiện trong Chơn lý Pháp Hoa, và trong một chừng mực cố gắng lý giải, so sánh và làm sáng tỏ những ý tưởng chính cũng như những nét chung nhất của Chơn Lý. Thuyết tiến hóa được dùng như khung sườn để lập thuyết và khi lập thuyết thì nghiêng về khuynh hướng quy nhất. Nhờ vậy, toàn bộ bức tranh giáo pháp đạt được độ chặt chẽ và nhất quán.
Người viết dù muốn phản ánh trung thực tất cả những điều mà Chơn lý truyền đạt nhưng tự biết không tránh khỏi những sơ sót hay có những nhận định chủ quan, kính mong chư tôn đức, huynh đệ, thân hữu và bạn đọc gần xa hoan hỷ bổ chính cho.
[1] Tất cả những đoạn nằm trong dấu nháy ‘... ’ đều trích trực tiếp từ Chơn Lý “Pháp Hoa” số 54; theo cách đánh số cũ: từ Chơn Lý số 1 đến Chơn Lý số 69).
http://daophatkhatsi.net/giao-duc-phat-giao/nghien-cuu/2071-y-nghia-phuong-tien-trong-chon-ly-phap-hoa-so-54.html
BÀI LIÊN QUAN
Tiếp biến văn hóa qua bài giảng về Kinh “Cày Ruộng” trong Chơn Lý “Chư Phật” ( Liên Trí , 9924 xem)
Khái quát về giáo pháp Khất sĩ của Tổ sư Minh Đăng Quang ( Ni trưởng Khiêm Liên , 15669 xem)
Tổ sư Minh Đăng Quang - chiếc bóng bên trời trăng khuyết (8131 xem)
Nhớ Tổ Sư ( Bảo Minh Trang , 7663 xem)
Kết thúc đại lễ tưởng niệm 60 năm tổ sư Minh Đăng Quang vắng bóng ( Minh Mẫn , 7928 xem)
Tưởng Niệm Tổ sư Minh Đăng Quang ( Bảo Minh Trang , 6435 xem)
Ý KIẾN BẠN ĐỌC
Nguyện xin hiến trọn đời mình
Cho nguồn Đạo pháp cho tình Quê hương
Thông báo Khóa Bồi dưỡng đạo hạnh lần thứ 8 do Ni giới Hệ phái Khất sĩ tổ chức
Tiếp theo thời khóa tu học trong 3 tháng An cư là chương trình 10 ngày bồi dưỡng đạo hạnh lần thứ 8 cho chư Ni NGHPKS, bắt đầu từ chiều mùng 1 tháng 7 đến ngày 11 tháng 7 năm Giáp Thìn (nhằm ngày 4/8/2024 – 14/8/2024) tại Tổ đình Tịnh xá Ngọc Phương (Số 498/1 đường Lê Quang Định, Phường 1, quận Gò Vấp, Tp. HCM)
Thông báo khóa Bồi dưỡng đạo hạnh lần 9 do Hệ phái Khất sĩ tổ chức
Nhằm nâng cao đời sống Phạm hạnh và thắp sáng lý tưởng giải thoát, giác ngộ và phụng sự Đạo pháp cho các Tăng Ni trẻ vừa bước chân vào đạo, Hệ phái Khất sĩ mỗi năm tổ chức một khóa BỒI DƯỠNG ĐẠO HẠNH tại Pháp viện Minh Đăng Quang (505 Võ Nguyên Giáp, phường An Phú, TP. Thủ Đức, TP. HCM) dành cho các Sa-di, Sa-di-ni và Tập sự.
Thư mời viết bài Tập san Đuốc Sen - số 35 chủ đề Lễ tự tứ Tăng và Vu lan Báo hiếu
Thư mời viết bài Tập san Đuốc Sen - số 35 chủ đề Lễ tự tứ Tăng và Vu lan Báo hiếu
Thông báo Lớp Giáo lý trực tuyến
Thời gian tụng kinh, thuyết giảng trực tuyến như sau: Tụng kinh: Hàng ngày từ 6g30 – 7g15 tối là thời khóa tụng kinh Dược Sư, các ngày sám hối trì tụng Hồng Danh Bửu Sám Thuyết giảng: 7g30 – 8g30 tối hàng ngày
VIDEO
Trực tiếp: Phiên Bế mạc Hội thảo Khoa học Ni trưởng Huỳnh Liên tại Pháp viện Minh Đăng Quang - Ban Truyền hình Trực tuyến PSO
Pháp âm MP3
- 0 - Lời Mở Đầu
- 01 - Võ Trụ Quan
- 02 - Ngũ Uẩn
- 03 - Lục Căn
- 04 - Thập Nhị Nhơn Duyên
BÀI XEM NHIỀU
Kinh sách PDF của HT Nhất Hạnh
Kinh sách PDF của Hòa thượng Thích Thanh Từ
Ưng Vô Sở Trụ Nhi Sanh Kỳ Tâm “Bất ưng trụ sắc sanh tâm”
Ảnh hưởng của Kinh Kim Cang đối với Thiền tông
Thiền tông Trung Quốc qua các giai đoạn phát triển quan trọng